Φωτογραφήθηκε για πρώτη φορά πριν από ένα χρόνο στα τροπικά δάση της Λιβερίας. Εκτοτε ξεκίνησε ένας αγώνας για τη διάσωση του σπάνιου αυτού θηλαστικού.
  |
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
ΤΟ ΧΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΟΥ: Αγελάδα του νερού (Water cow).
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Κινδυνεύον.
ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ: Η τελευταία καταγραφή, το 1995, έδειξε 2.000 - 3.000 άτομα. Η οργάνωση IUCN, το 2004, σε μια προσπάθεια επαναξιολόγησης του πληθυσμού, έκανε λόγο για φθίνουσα πορεία που τα τελευταία δέκα χρόνια αγγίζει το 7% - 20%. Ο αριθμός τους σήμερα παραμένει άγνωστος.
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ: Δεν υπάρχουν στοιχεία για την επιβίωσή τους στην άγρια φύση, παρά μόνο για ιπποπόταμους που βρίσκονται σε αιχμαλωσία. Ο μέσος όρος ζωής τους είναι τα 42 χρόνια.
ΑΠΕΙΛΕΣ: Η έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα, που περιλαμβάνει τη γεωργία, την υλοτόμηση, την εκμετάλλευση και την κατοίκηση των δασών, καθώς και οι εμφύλιοι πόλεμοι που ταλανίζουν τις περιοχές όπου διαβιούν, έχουν περιορίσει κατά πολύ τον ζωτικό χώρο και τα ενδιαιτήματά τους. Κυνηγιούνται επίσης από λαθροθήρες ή αυτόχθονες για το κρέας τους.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ: Αντιπροσωπεύει ένα αναντικατάστατο τμήμα της παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς και, αν εξαφανιστεί, θα χαθεί μαζί του ένα κομμάτι από το δέντρο της ζωής, αφού δεν υπάρχουν γενετικά άλλοι κοντινοί σε αυτό συγγενείς.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Κινδυνεύον.
ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ: Η τελευταία καταγραφή, το 1995, έδειξε 2.000 - 3.000 άτομα. Η οργάνωση IUCN, το 2004, σε μια προσπάθεια επαναξιολόγησης του πληθυσμού, έκανε λόγο για φθίνουσα πορεία που τα τελευταία δέκα χρόνια αγγίζει το 7% - 20%. Ο αριθμός τους σήμερα παραμένει άγνωστος.
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ: Δεν υπάρχουν στοιχεία για την επιβίωσή τους στην άγρια φύση, παρά μόνο για ιπποπόταμους που βρίσκονται σε αιχμαλωσία. Ο μέσος όρος ζωής τους είναι τα 42 χρόνια.
ΑΠΕΙΛΕΣ: Η έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα, που περιλαμβάνει τη γεωργία, την υλοτόμηση, την εκμετάλλευση και την κατοίκηση των δασών, καθώς και οι εμφύλιοι πόλεμοι που ταλανίζουν τις περιοχές όπου διαβιούν, έχουν περιορίσει κατά πολύ τον ζωτικό χώρο και τα ενδιαιτήματά τους. Κυνηγιούνται επίσης από λαθροθήρες ή αυτόχθονες για το κρέας τους.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ: Αντιπροσωπεύει ένα αναντικατάστατο τμήμα της παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς και, αν εξαφανιστεί, θα χαθεί μαζί του ένα κομμάτι από το δέντρο της ζωής, αφού δεν υπάρχουν γενετικά άλλοι κοντινοί σε αυτό συγγενείς.
Μέχρι πριν από ένα χρόνο, τον θεωρούσαν εξαφανισμένο και μόνο οι περιστασιακές μαρτυρίες κατοίκων δασικών περιοχών στη Λιβερία και σε άλλες χώρες της δυτικής Αφρικής έδιναν ελπίδες για την ύπαρξή του στους επιστήμονες. Κάπως έτσι, λοιπόν, ο πυγμαίος ιπποπόταμος βρέθηκε στις πρώτες θέσεις της λίστας με τα εκατό είδη θηλαστικών που απειλούνται παγκοσμίως με εξαφάνιση. Μια λίστα που συντάσσεται από τη ζωολογική υπηρεσία του Λονδίνου, στο πλαίσιο του προγράμματος EDGE (Evolutionary Distinct and Globally Endangered). Υστερα από χρόνια αγωνίας, τα χαμόγελα επέστρεψαν στα πρόσωπα των Βρετανών -και όχι μόνο- επιστημόνων το Νοέμβριο του 2008.
Τότε καταγράφηκε φωτογραφικά, για πρώτη φορά, η παρουσία ενός πυγμαίου ιπποπόταμου στο Εθνικό Πάρκο Σάπο της Λιβερίας, όπου και εντοπίζεται πλέον ο μεγαλύτερος πληθυσμός τους. Ο John Konie, βιολόγος, υπεύθυνος για την ηλεκτρονική παρακολούθηση όλων των προστατευόμενων ειδών που κατοικούν στο Σάπο -μέλος του EDGE-, και οι συνεργάτες του τοποθέτησαν πριν από ένα χρόνο φωτογραφικές κάμερες-παγίδες στα 1.804 τ.χλμ. της επικράτειάς του. Δεν πέρασαν οι απαιτούμενες 35 ημέρες παραμονής στο πεδίο ερευνών και οι κόποι τους ανταμείφθηκαν με την απαθανάτιση ενός πυγμαίου ιπποπόταμου σε γαστριμαργικές στιγμές. «Αυτό το φωτογραφικό αρχείο είναι το μοναδικό στη Λιβερία και το δεύτερο παγκοσμίως μετά τη Σιέρα Λεόνε το 2006», όπως τονίζουν οι ερευνητές.
Μοναδικό στο είδος
Το σπίτι των πυγμαίων ιπποπόταμων βρίσκεται στις χώρες της δυτικής Αφρικής: Λιβερία, Σιέρα Λεόνε, Γουινέα (προστατευόμενη περιοχή Ζιάμα), Νιγηρία και Ακτή Ελεφαντοστού (Εθνικό Πάρκο Τάι). Ζουν στα εναπομείναντα τροπικά δάση που, λόγω της συνεχόμενης αποψίλωσής τους, αποκαλούνται πλέον «οικολογικές νησίδες». Περνούν την ημέρα τους τεμπελιάζοντας μέσα στα νερά ποταμών και βάλτων. Δεν είναι τόσο κοινωνικοί όσο τα ξαδέλφια τους, οι ιπποπόταμοι, και θεωρούνται νυκτόβια όντα. Παρά την επιβλητική όψη, δεν γίνονται επιθετικοί, παρά μόνο όταν είναι τραυματισμένοι ή τους πλησιάσουν πολύ κοντά. Είναι αποκλειστικά χορτοφάγοι, δεν είναι μηρυκαστικά και η δίαιτά τους περιλαμβάνει φυτά, γρασίδι, τρυφερά βλαστάρια, φύλλα και πεσμένα στο έδαφος φρούτα. Δεν είναι ιδιαίτερα ψηλά ζώα -εξ ου και η ονομασία «πυγμαίοι»-, καθώς το ύψος τους στην περιοχή των ώμων φτάνει το 1 μ. Σε βάρος φτάνουν τα 270 κιλά, ενώ το μήκος του σώματός τους αγγίζει το 1,75 μ. Το κεφάλι τους είναι στρογγυλεμένο, τα μάτια τους βρίσκονται στο πλάι και έχουν χαρακτηριστικά φαρδιά μουσούδα με μεγάλο στόμα και αυτιά που, όπως και τα στρογγυλεμένα ρουθούνια τους, διαθέτουν μυϊκές βαλβίδες που κλείνουν όταν βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Η υποβρύχια όρασή τους είναι καλή, χάρη στην οστέινη κατασκευή της οφθαλμικής τους κόγχης. Εχουν κοντά, στιβαρά πόδια, με διαχωρισμένα δάχτυλα, που φέρουν κοφτερά νύχια. Αν και φτάνουν στην ερωτική ενηλικίωσή τους στα 4 με 5 χρόνια ζωής, δεν ζευγαρώνουν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Το θηλυκό εγκυμονεί 184-204 ημέρες και γεννάει στη στεριά μόνο ένα μωρό που απογαλακτίζεται στον έκτο έως όγδοο μήνα της ζωής του. Πέρα από τον άνθρωπο, η μοναδική φυσική απειλή που αντιμετωπίζουν είναι η λεοπάρδαλη. Οσον αφορά τον τρόπο ζωής τους, δεν περιχαρακώνουν τα εδάφη τους, φροντίζουν όμως να τα σημαδεύουν με τα περιττώματά τους: τα διασκορπίζουν δεξιά και αριστερά κουνώντας τη μικροσκοπική ουρά τους. Με τον ίδιο τρόπο σημαδεύουν τα μονοπάτια που ανοίγουν μέσα στην πυκνή βλάστηση, όταν κατά τη διάρκεια της νύχτας βγαίνουν για φαγητό. Είναι μυστικοπαθείς στις συνήθειές τους και σπάνια γίνονται αντιληπτοί από τους ανθρώπους. «Η βιοποικιλότητα του πάρκου απειλείται σε καθημερινή βάση από τους κυνηγούς», καταθέτει ο John Konie. «Προσφάτως, μάλιστα, κατασχέθηκαν από έμπορο κρεάτων που δραστηριοποιείται κοντά στο Σάπο τα σώματα 27 ειδών ζώων».
ΔΥΟ - ΤΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΟΥ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ
|
• Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι ιπποπόταμοι είχαν μεγαλύτερη συγγένεια με τα γουρούνια ή τους αγριόχοιρους, εξ ου και η ονομασία από τις ελληνικές λέξεις χοίρος και όψις (choiros + opsis). Πρόσφατες γενετικές μελέτες έδειξαν ως κοντινότερο επιζώντα συγγενή τους τις φάλαινες. Οι πρόγονοι των δύο ζώων, που έζησαν στη Γη πριν από 50 - 60 εκατ. χρόνια, ήταν χερσαία θηλαστικά μικρού μεγέθους που αγαπούσαν το νερό.
• Αποίκισαν την Αφρική περίπου πριν από 16 εκατ. χρόνια. Πέντε είδη ιπποπόταμων επιβίωσαν πριν από δυόμισι εκατομμύρια χρόνια, ενώ τρία από αυτά κατοικούσαν μέχρι τον προηγούμενο αιώνα στη Μαδαγασκάρη. Σήμερα, μόνο δύο είδη βρίσκονται εν ζωή: ο κοινός ιπποπόταμος (Hippopotamus amphibius) και ο πυγμαίος.
• Αν εκτεθεί πολλές ώρες στον ήλιο χωρίς να βραχεί, παθαίνει ηλιακή δερματίτιδα ή ακόμη και δερματική βλάβη.
• Το δέρμα του, σχεδόν άτριχο, διαθέτει πόρους, από όπου εκκρίνεται μια ροδόχρους ουσία, γνωστή ως «ματωμένος ιδρώτας». Είναι σχεδόν αφρώδης, παχιά και λιπαρή, λειτουργεί ως λιπαντικό του δέρματος, κάτι που τους βοηθάει στην κίνησή τους ανάμεσα στην άγρια βλάστηση, ταυτόχρονα όμως τους προδίδει στους λαθροκυνηγούς, αφού αφήνει σημάδια στα φυλλώματα.
• Αποίκισαν την Αφρική περίπου πριν από 16 εκατ. χρόνια. Πέντε είδη ιπποπόταμων επιβίωσαν πριν από δυόμισι εκατομμύρια χρόνια, ενώ τρία από αυτά κατοικούσαν μέχρι τον προηγούμενο αιώνα στη Μαδαγασκάρη. Σήμερα, μόνο δύο είδη βρίσκονται εν ζωή: ο κοινός ιπποπόταμος (Hippopotamus amphibius) και ο πυγμαίος.
• Αν εκτεθεί πολλές ώρες στον ήλιο χωρίς να βραχεί, παθαίνει ηλιακή δερματίτιδα ή ακόμη και δερματική βλάβη.
• Το δέρμα του, σχεδόν άτριχο, διαθέτει πόρους, από όπου εκκρίνεται μια ροδόχρους ουσία, γνωστή ως «ματωμένος ιδρώτας». Είναι σχεδόν αφρώδης, παχιά και λιπαρή, λειτουργεί ως λιπαντικό του δέρματος, κάτι που τους βοηθάει στην κίνησή τους ανάμεσα στην άγρια βλάστηση, ταυτόχρονα όμως τους προδίδει στους λαθροκυνηγούς, αφού αφήνει σημάδια στα φυλλώματα.
[ΟΙΚΟ της Καθημερινής]
