Ο όρος εταιρική κοινωνική ευθύνη προσδιορίζει την ευθύνη που έχουν οι εταιρείες έναντι του προσωπικού της, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος, όχι μόνο ως οντότητες που επηρεάζουν σημαντικά το κοινωνικό γίγνεσθαι μέσα από την οικονομική τους δραστηριότητα αλλά και μέσα από τη διαμόρφωση ανθρώπινων προτύπων και τρόπων ζωής για τα οποία είναι υπεύθυνες. Μέσα από τη διαφήμιση πολλές εταιρείες δημιουργούν επίπλαστες ανάγκες, αλλοτριώνουν και καταστρέφουν το νόημα στις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτό δε γίνεται μέσα από ένα συνωμοτικό χώρο ολίγων διεστραμμένων επιχειρηματιών.
Το ίδιο το οικονομικό σύστημα που απαιτεί μια διαρκώς μεγεθυνόμενη ανάπτυξη για την επιβίωσή του, προσπαθεί μέσα από τις επιμέρους και ασυντόνιστες επιχειρηματικές δράσεις να γεννήσει νέες καταναλωτικές κατευθύνσεις. Έτσι εμφανίζεται η «οικονομική φούσκα» που θα ήταν λάθος να την εντοπίσουμε μόνο στα άυλα ή «τοξικά» χρηματοπιστωτικά προϊόντα. Εξίσου φούσκα είναι και όλη αυτή η βιομηχανία που με άξονα το ποτό συνδέει τα κλαμπ με τη νεανικότητα, τη σεξουαλικότητα και τη μουσική. Εξίσου φούσκα είναι και τα εξεζητημένα αξεσουάρ που συνδέονται με την επίδειξη πλούτου, αλλοτριώνοντας την εσωτερική αξία του καθενός και υποστασιοποιώντας την σε χρήμα και κυριαρχία. Ο όρος εταιρική κοινωνική ευθύνη στην Ελλάδα (και όχι μόνο) έχει πάρει το χαρακτήρα της διατήρησης των προσχημάτων από τις μεγάλες κερδοφόρες επιχειρήσεις, έναντι μιας κοινωνίας που συνειδητοποιεί αργά αλλά σταθερά και με αγανάκτηση, την έλλειψη οικονομικής δικαιοσύνης και αναλγησίας από αυτές. Χρησιμοποιείται κυρίως ως έμμεση διαφήμιση της επιχείρησης . Η ίδια η εταιρική κοινωνική ευθύνη δηλαδή των επιχειρήσεων αντιμετωπίζεται ως επένδυση, ως διαφήμιση των ιδίων και όχι ως αίσθηση ευθύνης έναντι της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι η εταιρική κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη των επιχειρήσεων πρέπει να γίνει συνειδητοποιημένη πρακτική και στοχευμένη πολιτική τους. Σε ένα περιβάλλον που καταστρέφεται, η οικονομική ζημία θα παρασύρει και τις επιχειρήσεις. Ένας καταναλωτής που στενάζει για την επιβίωσή του απλούστατα θα μειώσει στα απολύτως αναγκαία την κατανάλωσή του. Μια οικονομία που διέπεται από το ατομικό συμφέρον και μόνο, κατατρώγει τα θεμέλια της κοινωνικότητας και γεννά τη διαφθορά, τη γραφειοκρατία και την παρακμή, εν τέλει την οικονομική κρίση και καταστροφή. Τα παραπάνω δε στοχεύουν στη σύνταξη ενός «ευαγγελίου» επιχειρηματικής ηθικής αλλά στην κατανόηση της κρίσης που συσσωρεύουν οι ανορθολογικές και αστόχαστες πράξεις όλων μας ως επιχειρηματίες ή μάνατζερ ή διευθυντές μάρκετινγκ κλπ. Δεν αντιλαμβάνομαι το να εκπαιδεύει μια επιχείρηση το διοικητικό προσωπικό της με σεμινάρια φιλοσοφίας, μόνο και μόνο για να αποκτήσουν τις δεξιότητες μιας «διευρυμένης συνείδησης» αλλά που εντέλει θα εθελοτυφλεί ενάντια στο βαθύτερο νόημα και διδαχή της ίδιας της φιλοσοφίας (η οποία συνδέεται στενά με το αληθινό και την αποκάλυψή του) και που εξαιτίας τους προκύπτει η διεύρυνση της συνειδήσεως. Πώς μπορείς να είσαι σοβαρός επιχειρηματίας και εντέλει να κάνεις πράγματα τα οποία δεν πιστεύεις; Όπως δεν έχει καμία λογική η αντιφατικότητα μεταξύ παραγόμενου προϊόντος και εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Αν ένα προϊόν μιας επιχείρησης λειτουργεί αντικοινωνικά ή καταστρέφει συστηματικά το περιβάλλον δεν ισοφαρίζεται από χορηγίες. Εταιρική κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη βρίσκεται και μέσα στο προϊόν που παράγουμε και μέσα στη διαδικασία παραγωγής του (όχι μόνο στην επιστροφή μέρους των κερδών στην κοινωνία μέσω χορηγιών). Η εταιρική κοινωνική ευθύνη αυτή τη στιγμή γελοιοποιείται. Ίσως επειδή βρισκόμαστε στην αρχή της ως προς τη διάδοσή της στον επιχειρηματικό κόσμο. Κρίνεται όμως αναγκαίο να κατανοηθεί το τι πραγματικά είναι η ΕΚΕ. Μέχρι σήμερα οι εταιρείες αντιμετωπίζονται ως απρόσωποι οργανισμοί με δεδομένο ιδιοτελές κίνητρο, που περνάει ως αυτονόητο και δεδομένο στον κόσμο, και τυγχάνουν μιας σχετικής ασυλίας ως προς την ιστορική τους ευθύνη. Και ενώ οι εταιρείες ποτέ δε συμμετέχουν στις πολιτικές διαπραγματεύσεις πάνω σε ένα σημαντικό γεωπολιτικό ζήτημα είναι γνωστό ότι παρασκηνιακά κινούν τα νήματα της σύγχρονης τουλάχιστον ιστορίας. Τους αναλογεί συνεπώς σημαντική ευθύνη. Ευθύνη που πρέπει να αποκαλυφθεί και να έρθει στο φως. Γιατί η διαφθορά δεν γεννάται στο φως αλλά στα σκοτάδια των κρυμμένων συμφωνιών και άτυπων συναλλαγών, στα παρασκήνια και όχι στο προσκήνιο. Αυτό είναι και ένα σημαντικό ζήτημα που τίθεται ως προς τη δημοκρατία: ο ιδιότυπος πατερναλισμός. Η μυστικότητα που τάχα προστατεύει τον κόσμο από τον θυμικό εαυτό του, έχει καταλήξει να συντηρεί άντρα διεφθαρμένων ελίτ και αθέμιτων συναλλαγών και δικτυώσεων της πολιτικής εξουσίας με την οικονομική. |
| 26 Οκτωβρίου 2009 Γιώργος Μαυρουλέας, Πολιτικός Επιστήμονας, Μέλος της ΜΚΟ Σόλων gmavrouleas@solon.org.gr [solon.org.gr] Share on Facebook |
